असार महिनाको बर्षे झरी झमझम पानी परिरहेको पानी, पानीमा भिजेरै भएपनि प्रमिलालाई आज बजार जानु छ । किनकी उहाँलाई आफूले देखेका सुन्दर सपनाहरु साकार पार्नु छ । अनि छोराछोरीको भबिष्य उज्ववल बनाउनु छ । हरेक हप्ताको आइतबार, मंगलबार र बिहिबार बिहानको समयमा जहिले कामको चटारो हुन्छ प्रमिलालाई । दुई छोरा अनि दुई छोरीलाई खाना खुवाएर हतार हतार स्कुलको लागि तयार पार्नुहुन्छ र घर धन्दा सकेर चप्पल बेच्नका लागि बजार निस्कनु हुन्छ ।

सप्तरीको कन्चंरूप नगरपालिका वडा नंम्बर ७ बस्ने प्रमिलादेबी खंग २६ बर्ष को हुनु भयो । तर जिन्दगी उमेरले हैन अनुभबले चलाई रहनु भएको थियो । जिम्मेवारीले उहाँलाई २६ बर्षकी मात्र हुन दिएको छैन । किनकी ४ जना छोराछोरीको जिम्मेवारी उहाँको काधमा छ । श्रीमान् दुई बर्ष अघि कमाउनका लागि परदेशिनु भयो । विदेश जानका लागि उहाँसँग पैसा थिएन । साथीभाई र आफन्तसँग सय कडा तीन ब्याज बुझाउने शर्तमा रु. १ लाख ५० हजार ऋण लिएर ओमान जान तयार हुनुभएका श्रीमान्लाई उहाँले नजानु भनेर रोक्न सक्नु भएन । रोक्नु पनि कसरी प्रमिलाले घरको गरीवी, छोराछोरीप्रतिको जिम्मेवारी सम्झनु भयो । छोराछोरीको लागि प्रमिलाले देखेका सपना सुनौला थिए । त्यही सुनौला सपनाले श्रीमान्को बाटो छेक्न सकेनन्, आँखाका डिलसम्म आँसु पार्दै भन्नुहुन्छ प्रमिला ।  

श्रीमान् विदेश गएपछि परिवारको आर्थिक अबस्थामा फेरिने कुराले प्रमिला दंग हुनुहुन्थ्यो तर श्रीमान् घरमा नहुँदा परिवार, इस्टमित्र, चाडपर्व, मेलापात र अर्मपर्म समेतको जिम्मेवारी उहाँकै काँधमा थपियो । प्रमिला ती जिम्मेवारीबाट भाग्नु भएन बरु डटेर सामना गरिरहनु भयो ।

श्रीमान्ले परदेशमा सोचे अनुसारकै काम पाउनु भयो । काम र दाम भने अनुसारकै हुँदा श्रमिान्ले हरेक महिना ३० हजार रुपैंया पठाउनु हुन्थ्यो । तर आएको पैसा विदेश जाँदाको ऋण तिर्न मात्र ठिक्क हुन्थ्यो । विदेश जाँदा लिएको ऋणको साँवा र व्याज तिर्न प्रमिलालाई ७ महिना लाग्यो । सुरुमा ऋणको चिन्ता बोकीरहने प्रमिलालाई ऋण तिरी सकेपछि भने मन शान्त भयो । विदेशबाट आएको पैसाले छोराछोरीको ईच्छा पूरा गर्न पाएकोमा प्रमिलापनि  मख्ख हुनुहुन्थ्यो ।

     प्रमिलाको घरमा हरेक महिना बिदेशबाट पैसा आउथ्यो । पैसा आएपछि अभाव हुने कुरै भएन । यत्तिकैमा कन्चंरूप नगरपालिकाले सामी हेल्भेटास तथा डिप्रोक्स–नेपालको प्राविधिक सहयोगमा बैदेशिक रोजगारमा रहेका परिवारका लागि पैसाको महत्व बुझाउन र बचतको लागि प्रोत्साहन गर्दै परिवारको रोजीरोटीको लागि बिदेश नै  जानु पर्ने बाध्यात्मक अवस्थाको अन्त्य गर्न वित्तीय साक्षरता र मनोसामाजिक परामर्श कक्षा संचालन गर्न लागेको कुरा उहाले पनि थाहा पाउनु भयो । २०७९ साल कार्तिक महिनादेखि गाउँमा चलेको कक्षामा प्रमिला पनि सहभागी हुनुभयो ।

 वित्तीय साक्षरता कक्षामा सहभागी भईसकेपछी बल्ल प्रमिलालाई घरव्यवहारका कुराहरुमा धेरै पछि परेको रहेछु भन्ने महसुस भयो । छोराछोरीलाई पढाई सँगसँगै  घरको काम पनि सिकाउनु पर्ने रहेछ । परिवारमा सवै जनाले मिलेर काम गर्न सके एकजनालाई मात्र बोझ नहुने रहेछ भन्ने लाग्यो, जुन कुरा पहिला महसुस भएकै थिएन भन्नु हुन्छ उहाँ । कक्षामा बसेपछि परिवारमा छलफल गरेर मात्र आफूले आँटेको काम गर्नु पर्ने रहेछ भन्ने थाहा पाउनु भयो । प्रमिलाले आजभोली परिवारको आम्दानी खर्चको हिसाब लेखेर राख्नु भएको छ । उहाँले घरमा हुने गरेको आर्थिक कारोवारको हिसाव श्रीमान्लाई पनि सुनाउनु हुन्छ भने कक्षामा छलफल गरिएका कुराहरु साँझ श्रीमान्लाई बेलीविस्तार लाउनुहुन्छ । कक्षामा आउनुपूर्व घर खर्च गर्दा गर्दै पैसा सकिएको थाहा नपाउने प्रमिलाले आजभोली घर नजिकैको सहकारी संस्थामा खाता खोलेर भबिष्यका लागी भनेर महिनाको २ सय रुपैंया बचत सुरु गर्नु भएको छ । 

     बिश्वास भन्दा ठुलो अर्को कुनै भगवान हँुदैन, अर्को कुनै पुजा हुदैन, हो त्यही बिश्वासलाई  आत्म बिश्वासमा परिणत गरेर प्रमिलाले आम्दानीका लागि केहि न केहि गर्ने सोच बनाउनु भयो । घरदेशमै आफूले केहि गर्न सकेमा आफैले दुईचार सय आम्दानी गर्न सकेमा श्रीमान्लाई पनि आर्थिक भार घट्छ भन्ने कुरा कक्षामा आएपछि थाहा पाउनु भयो । कृषि कर्म गर्न आफ्नो स्वामित्वमा जमिन थिएन । अरु काम गरेर पैसा कमाउन उहाँसँग लगानी गर्ने धेरै पैसा पनि थिएन । अनि अर्को मनले परिवारको सपना पूरा गर्नकै लागि श्रीमान्लाई कति समयसम्म बिदेशमा राख्ने ? यस्ता प्रश्नहरुको उत्तर भेट्नु भएन प्रमिलाले ।

अव प्रमिलाको ध्यान कमाउनका लागि के गर्ने भन्नेमा मात्र थियो । सँधै झैं साँझ श्रीमान्सँग फोनमा कुरा भयो । अरु दिनको भन्दा त्यो दिनको कुराकानी फरक थियो । किनकी त्यो दिन कमाउनका लागि के पेशा समात्ने भन्ने चिन्ता थियो प्रमिलालाई । श्रीमान्सँग व्यवसाय गर्ने बिषयमा कुराकानी त भयो तर के गर्ने भन्ने कुरोको चुरो निस्किएन । बजारको माग बुझ्दा जुत्ता चप्पल राम्रो बिक्रि हुने छनक पाउनु भयो प्रमिलाले । अर्को दिन फोनमा श्रीमान्लाई सानो लगानी गरेर हाट बजारमा चप्पल बिक्री गर्न सल्लाह गर्नुभयो ।  गाउँ नजिकैको हप्ताको ३ दिन हाट लाग्थ्यो । आइतबार, मंगलबार र बिहिबार लाग्ने हाटमा लगेर चप्पल बेच्नु थियो प्रमिलालाई । प्रमिलाले श्रीमान्ले विदेशबाट पठाउनु भएको पैसाबाट ५० हजार लगानी गरेर बजारमा चप्पल बेच्न सुरु गर्नु भयो ।

     भगवानले पनि तँ आँट म पुर्याउँछु भन्छन् रे । घरदेखि बोरामा सामान बोकेर बिक्रीका लागि बजारसम्म लानुपर्दा गाह्रो भयो भने बजारमा सवै गाउँका मान्छे भेट हुने हुँदा लाज पनि लाग्यो प्रमिलालाई । व्यापार गर्न सुरु सुरुमा त गाह्रो भयो तर अर्को मनले भन्थ्यो गरी खानलाई केको लाज ? उहाँ हरेक हप्ता बजारमा सामान बिक्रीका लागि जानुहुन्थ्यो ।

प्रमिलाले सोचेजस्तै व्यापार गर्दा प्रत्येक हाटमा ६ देखि ७ सय रुपैंया सम्म फाइदा हुन थाल््यो । गाउँमा खर्च पनि कम हुने हुँदा घरखर्चको लागि चाहिने पैसा आफैले कमाउन थाल्नु भयो । छोराछोरीहरु बोर्डिङ स्कुलमा पढाएको हुँदा श्रीमान्ले बिदेशमा कमाएको पैसाले छोराछोरीको स्कुल फि मात्र तिर्नुहुन्थ्यो, उहाँ । 

      पहिले आर्थिक कारोवारका लागि बैंक खाता समेत नभएकी प्रमिलाले व्यापार सुरु गरेपछि कक्षामा भने जस्तै गरी माछापुछ«्रे बैंकमा खाता खोल््नु भयो । आजभोली उहाँको श्रीमान्ले विदेशबाट त्यही खातामा महिनाको ३० हजार जम्मा गरिदिनुहुन्छ । छोराछोरीको स्कुलको खर्च र औषधोपचारको लागि महिनाको १५ हजार जति खर्च हुन्छ ।  बाँकी १५ हजार बैंक खातामा नै जम्मा हुन्छ । नजिकैको बजारमा घडेरी किन्ने सपना देख्नु भएकी प्रमिलाले घडेरी किन्नकै  लागि भनेर रु ५० हजार त्यही बैंकको मुद्दती खातामा जम्मा गर्नुभएको छ । उहाँ आफैंले कमाएको पैसाबाट घर खर्च चलाएर पनि महिनाको २ हजार ४ सय रुपैंया सहकारी संस्थामा समेत बचत गर्न थाल्नु भएको छ । उहाँले हरेक महिना कति कति पैसा कहाँबाट आउँछ र कँहा कँहा कति पैसा खर्च हुन्छ भनी सवै विवरण पासबुकमा भरेर राख्ने गर्नुभएको छ । त्यतीमात्र नभएर हिजो सम्म घरव्यवहारमा मात्र व्यवस्त हुने प्रमिला सामाजिक रुपमा पनि सक्रिय हुन थाल्नु भएको छ । आजभोली उहाँलाई २÷४ जना मान्छेका अगाडी बोल्न समेत आत्मविश्वास बढेको छ ।

दिनभरी गाउँले दौतरीहरुसँग गफमा भुलेर बस्ने प्रमिलाको दैनिकी फेरिएको छ । उहाँलाई आफ्नै बिगत सम्झँदा समयलाई व्यर्थै खेर फ्याँले भन्ने लाग्छ । त्यसरी दिनभरी गफ गरेर घाम कटाएकोमा पछुतो छ, उहाँलाई । बेलैमा समय र पैसाको महत्व बुझ्न सकेको भए आजको दुःख भोली सुख हुने रहेछ भन्नु हुन्छ उहाँ । आफुलाई अहिलेको यो अवस्थासम्म ल्याई पु¥याउनको लागि वित्तीय साक्षरता तथा मनोसामाजिक परामर्श कक्षाले ठुलो भूमिका खेलेको छ । आजकल उहाँले सबै छोराछोरीलाई एउटारएउटा खुत्रुके किनिदिनु भएको छ । छोराछोरीले पनि पसलमा खर्च गर्ने पैसा जोगाएर बचत गर्न सिकी सकेका छन् ।  अब यहि महिना एउटा साइकल किन्ने लक्ष्य रहेको छ । भबिश्यमा उहाँको सपना श्रीमान्लाई घरदेशमै बोलाएर बजारमा एउटा पसल चलाउने र सहरमा एउटा घडेरी  किन्ने रहेको छ ।

कुनै पनि लक्ष्य स्पष्टसँग निर्धारण गर्नु भनेको त्यस गन्तब्यको बाटो बिराउने सम्भाबनालाई तोडेर उक्त लक्ष्य को आधा बाटो सम्म पुग्नु बराबर हो । जिन्दगी मा कि मन परेको काम गर कि गरेको काम लाई मन पराउ । गरे के हुन्न र भन्ने एउटा उदाहरणीय पात्र बन्नु भएको छ प्रमिला ।